Συνέντευξη Μακρυγιάννη (Δημιουργική γραφή)

Τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη

η διδασκαλία βασίζεται στο απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη  της τρίτης γυμνασίου. έχουμε κατασκευάσει μια φανταστική συνέντευξη του στρατηγού , στην οποία υπάρχουν μόνο οι ερωτήσεις. τα παιδιά με την καθοδήγησή μας θα διαβάζουν αποσπάσματα και παίρνοντας τη θέση του Μακρυγιάννη θα συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας που θα τους δοθεί.
στόχοι
να καλλιεργηθεί η κριτική ικανότητα των παιδιών, καθώς μόνοι τους αυτοί θα δίνουν τις απαντήσεις του Μακρυγιάννη
να δουλέψουμε πάνω και στη δημιουργικότητα των μαθητών αφού θα τους ζητήσουμε να φτιάξουν μια ανάλογη συνέντευξη με έναν άλλο δημιουργό με βάση τα κείμενά του και την ζωή του.
να εντοπίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της συγγραφής του Μακρυγιάννη
να συζητήσουμε πάνω στις αξίες και τα ιδανικά του στρατηγού
σχέδιο συνέντευξης με τον στρατηγό Μακρυγιάννη
Σχολική εφημερίς
7 Νοεμβρίου 1856

φως στα πρόσωπα
από τ…. μαθ……………

δευτέρα απόγευμα έρχεται στο γραφείο μου
με την αλληλογραφία ένας τεράστιος φάκε-
λος. Μέσα ένα χειρόγραφο κείμενο. Ο όγκος
του και ο γραφικός του χαρακτήρας μάλλον
δεν ήταν και ότι δελεαστικότερο ούτε για να
το φυλλομετρήσεις. Το όνομα του συγγραφέα
όμως δεν επέτρεπε καμία καθυστέρηση. Μπρο-
στα μου είχα τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού
Γιάννη Μακρυγιάννη! Έμεινα όλο το βράδυ ξάγρυπνος
και την άλλη μέρα ήμουν έτοιμος με τις σημειώσεις
μου για την πρώτη συνέντευξη του συγγραφέα πια
Μακρυγιάννη. Ο άνθρωπος- ζωντανή ιστορία της
επαναστάσεως ανοίγει επιτέλους τα χαρτιά του. Ή
καλύτερα , την καρδιά του!
Ερ.: συγχωρέστε με για την εμφανή κούραση, αλλά όλο το βράδυ διάβαζα το έργο σας. Είμαι εντυπωσιασμένος! Και βέβαια από τώρα θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες του εκδότη μου για την άδεια να εκδοθούν αποσπάσματα του έργου σας από την εφημερίδα σας.
Γ.Μ. : Με χαρά και εγώ περιμένω να φτάσουν τα λόγια μου σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Αυτοί θα πάρουν τις τύχες του τόπου στα χέρια τους, και γι’ αυτό πρέπει να γνωρίζουν…
Ερ.: πότε αρχίσατε να γράφετε και πότε τελειώσατε τη συγγραφή;
Γ.Μ.:Ξεκίνησα πολύ καιρό πριν και άργησα να τελειώσω γιατί κάθε μέρα πρόσθετα άλλο ένα γεγονός,άλλη μια αλήθεια.Συγκεκριμένα το έργο μου ξεκίνησε το 1829 και έλαβε τέλος το 1850.
Ερ.:Πώς μάθατε γράμματα αφού όπως λέτε δεν είχατε πάει μικρός στο σχολείο;
Γ.Μ.: Αυτό είναι αλήθεια,η λέξη σχολείο ήταν άγνωστη για μένα τότε,αλλά προκειμένου να μην κάθομαι άνεργος στο μέρος όπου ήμουν διορησμένος,αναγκάστηκα να ζητιανεύω στα βαθιά μου γεράματα τη γνώση από μερικούς φίλους και γνωστούς.
ερ.: Αλήθεια, πόσο καιρό σας πήρε να μάθετε «γράμματα»;
Γ.Μ.: Τα μαθήματά μου ήταν εντατικά και διήρκεσαν λιγότερο από δύο μήνες.Παρ’όλα αυτά στο χειρόγραφό μου είναι αποτυπωμένες εμπειρίες πολλών χρόνων.
Ερ.: Με λίγα λόγια, τι θα διαβάσει κάποιος στο χειρόγραφό σας;
Γ.Μ.: Όποιος έχει την τύχη και την θέληση να διαβάσει το χειρόγραφο θα έχει την ευκαιρία να μάθει για τον βίο μου,καθώς και για τα γεγονότα και σκληρές αλήθειες εκείνης της δύσκολης εποχής πριν και μετά την Απελευθέρωση βγαλμένες από την ματιά του λαού.
Ερ.: Επομένως θα μας μιλήσετε για γεγονότα στα οποία είσαστε αυτόπτης μάρτυρας
Γ.Μ.:Όχι ακριβώς,αυτό συμβαίνει στο μεγαλύτερο κομμάτι του χειρόγραφου,αλλά υπάρχουν και σημεία στα οποία διηγούμαι πράματα που απλά άκουσα ότι συνέβησαν στον αγώνα.
Ερ.: Τα καταγράφατε τη στιγμή που συνέβαιναν ;
Γ.Μ. : Όχι,διότι δεν είχα αυτή την ευκαιρία αφού τότε δε γνώριζα γράμματα.Παρ’όλα αυτά,η καταγραφή έμεινε έντονα ανεξίτηλη στη μνήμη μου και με τη βοήθεια του θεού τα αποτύπωσα στο χαρτί.
Ερ.: Άρα δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ημερολόγιο αλλά για μια καταγραφή των «απομνημονευμάτων» σας. Ξέρετε , έχω μια ένσταση, ως προς τα απομνημονεύματα. Ο συντάκτης τους επειδή μετέχει στα γεγονότα δεν μας δίνει μια σφαιρική εικόνα των πραγμάτων και συνήθως εξαίρει τη προσωπική του συμμετοχή , και επιπλέον δεν μπορεί να ξεφύγει από τις προσωπικές έριδες που συνεπάγεται η συμμετοχή στα κοινά. Εσάς γιατί ο αναγνώστης πρέπει να σας πιστέψει;
Γ.Μ.:Δεν απαιτώ από τον αναγνώστη να με πιστέψει,εφόσον αυτό δεν τον ευχαριστεί.Το μόνο που του ζητώ είναι να με κρίνει αντικειμενικά,έχοντας πρώτα μελετήσει το χειρόγραφο,απ’όσα έπραξα και είπα στον Αγώνα και σε σημεία που δυσφορεί να ψάξει και να διασταυρώσει πληροφορίες σχετικά με αυτά.
Ερ.: Πολλοί ακόμα θα σταθούν στην έλλειψη μόρφωσης. Τι έχετε να τους πείτε;
Ο Αλέξανδρος Σούτσος ήδη δήλωσε « ουδ’ εγώ γνωρίζω να στρέφω την σπάθην, ουδ’ αυτός την γλώσσαν»
Γ.Μ.:Το γεγονός ότι πριν από λίγο καιρό δεν ήξερα να γράφω και να διαβάζω δεν με καθιστά απαραίτητα αμόρφωτο.Παρ’όλα αυτά,ο κ.Σούτσος μπορεί να έχει δίκιο και του ζητώ συγγνώμη εάν τον έχω προσβάλει με κάποιο τρόπο.Αλλά αν ένας άνθρωπος ποθεί κάτι πολύ μπορεί να το πετύχει και επιπλέον μπορεί να μη ξέρω να χρεισημοποιοώ άψογα τη γλώσσα αλλά ξέρω να αποτυπώνω άψογα την αλήθεια,ικανότητα στην οποία πολλοί άνθρωποι στερούν.
Ερ.: Θα περιμένουμε και αποκαλύψεις ή θα μείνετε σε γενικές αναφορές για «δυνατούς» και «προκομένους»; Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι δυνατοί που εκμεταλλεύονται τα δίκαια των αδυνάτων;
Γ.Μ.:Το χειρόγραφο είναι γεμάτο από γενικές αναφορές και αποκαλύψεις επίσης.Οι δυνατοί στους οποίους αναφέρομαι είναι κάποιοι πολιτικοί και αγωνιστές του ‘21, στους οποίους περιλαμβάνεται και ο Κολοκοτρώνης,οι οποίοι εκμεταλλευόμενη τη δύσκολη κατάσταση της εποχής καταπάτησαν τα δικαιώματα του αθώου κοσμάκη.
Ερ.: Με αυτά που μου λέτε , στρατηγέ μου , ο μόνος τίμιος είσαστε εσείς. Μήπως πίσω από όλα αυτά κρύβονται πάθη και αντιπαλότητες και όχι η αλήθεια;
Γ.Μ.:Πολλές φορές η αλήθεια δεν είναι ευχάριστη για όλους,μα πιστεύω ότι η πλειοψηφία του κόσμου μπορεί να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και στην αδικία.Πάντως αν όντως έχετε δίκιο και η αλήθεια αποδεικνύεται φρούδα σε κάποια σημεία του χειρόγραφου,μην ξεχνάτε ότι κι εγώ είμαι άνθρωπος κι κάνω κι εγώ λάθη στη ζωή μου.
Ερ.: Τι σημαίνει η φράση «εγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνή»; Έχει σχέση και με τον τρόπο γραφής;
Γ.Μ.:Όταν έγραφα αυτή τη φράση,δεν εννοούσα τον τρόπο έκφρασης αν και αυτό είναι μερικώς αλήθεια.Αυτό που πραγματικά εννοούσα ήταν ότι θα καταγράψω τα γεγονότα όπως ακριβώς συνέβησαν χωρίς να διαστρεβλώσω την αλήθεια.
Ερ.: Πράγματι διαβάζοντας το κείμενο μου έκανε εντύπωση η έλλειψη περίτεχνων εκφράσεων, οι μικρές προτάσεις, ο ευθύς λόγος, ο καθημερινός λόγος, η χρήση της ομιλούσας γλώσσας, διαλεκτικής πολλές φορές, - έμαθα τα ρουμελιώτικα μαζί σας-. Είναι ένα ζωντανό κείμενο από έναν άνθρωπο που έζησε και γνώρισε στο κορμί του τα πάθη της πατρίδας μας. Το κείμενο και η ζωή σας μας δίνει ένα μάθημα για το τι πραγματικά είναι μόρφωση. Ο πατέρας μου έλεγε ότι τα γράμματα δεν τα μαθαίνεις στο πανεπιστήμιο. Συμφωνείτε μαζί του;
Γ.Μ.:Συμφωνώ απόλυτα με τον πατέρα σας.Τα γράμματα δεν τα μαθαίνεις στο πανεπιστήμιο,παρά μόνο μια μερίδα αυτών.Το πραγματικό σχολείο είναι η ζωή και παίζουν σημαντικό ρόλο οι πράξεις και οι αποφάσεις που παίρνεις προκειμένου να φοιτήσεις σε αυτό.
Ερ.: Τελειώνοντας, πέστε μας, ποιο ήταν το βασικό κίνητρο που σας έκανε να μάθετε γράμματα και να γράψετε τα απομνημονεύματα σας;
Γ.Μ.:Αρχικά,ήθελα να μάθω γράμματα έτσι ώστε να μην αποτρελαθώ τελείως στον τόπο όπου καθόμουν άπραγος.Στη συνέχεια όμως,ένιωσα την ανάγκη ότι ο κόσμος έπρεπε να μάθει την αλήθεια.
Ερ.: Σας ευχαριστώ πολύ που δεχτήκατε να μιλήσουμε!
ερωτήσεις
Ο Μακρυγιάννης είναι ειλικρινής αλλά όχι αντικειμενικός, αυθόρμητος αλλά όχι πάντοτε αξιόπιστος, ακέραιος αλλά όχι ανεπηρέαστος. Υπάρχει παρρησία και αρετή αλλά συχνά όχι φερεγγυότητα. Δίνει παραστατικά την ατμόσφαιρα αλλά όχι το ακριβές περίγραμμα, προσφέρει μια εκδοχή του γεγονότος, με τη δική του όραση, αλλά όχι το αυθεντικό γεγονός. Ούτε το βάθος ούτε τις προεκτάσεις. Μερικές φορές, ότι απομένει είναι ο αντικατοπτρισμός, ο απόηχος. Πιο ευσταθείς μαρτυρίες είναι εκείνες που αναφέρονται σε προσωπικά βιώματα, σε λεπτομέρειες. Αλλά και σ΄ αυτές τις περιπτώσεις η νηφαλιότητα συνήθως απουσιάζει. Ο Μακρυγιάννης γράφει μαχόμενος και δημηγορώντας.
Μ.Αλεξανδρόπουλος
Αν ο Μακρυγιάννης μάθαινε γράμματα την εποχή εκείνη, πολύ φοβούμαι πως θα έπρεπε να απαρνηθεί τον εαυτό του, γιατί την παιδεία την κρατούσαν στα χέρια τους οι «τροπαιούχοι του άδειου λόγου», καθώς είπε ο ποιητής, που δεν έλειψαν ακόμη. Δεν επαινώ τον Μακρυγιάννη γιατί δεν έμαθε γράμματα, αλλά δοξάζω τον πανάγαθο Θεό που δεν του έδωσε τα μέσα να τα μάθει. Γιατί αν είχε πάει σε δάσκαλο, θα είχαμε ίσως πολλές φορές τον όγκο των Απομνημονευμάτων σε μια γλώσσα όλο κουδουνίσματα και κορδακισμούς, θα είχαμε ίσως περισσότερες πληροφορίες για τα ιστορικά των χρόνων εκείνων, θα είχαμε ίσως ένα Σούτσο της πεζογραφίας, αλλά αυτή την αστέρευτη πηγή ζωής, που είναι το βιβλίο του Μακρυγιάννη, δε θα την είχαμε. Και θα ήταν μεγάλο κρίμα. Γιατί έτσι όπως μας φανερώνεται ο Μακρυγιάννης, βλέπουμε ολοκάθαρα πως αν ήταν αγράμματος, δεν ήταν διόλου ένας ορεσίβιος ακαλλιέργητος βάρβαρος. Ήταν ακριβώς το εναντίον: ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του, είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία, κατατρεγμένη και πάντα ζωντανή, αγνοημένη και πάντα παρούσα - είναι το κοινό χτήμα της μεγάλης λαϊκής παράδοσης του Γένους. Είναι η υπόσταση, ακριβώς, αυτού του πολιτισμού, αυτής της διαμορφωμένης ενέργειας, που έπλασε τους ανθρώπους και το λαό που αποφάσισε να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει στα ΄21.
Γ.Σεφέρης