Ραψωδία Α 494-612: Σκηνές από τον Όλυμπο

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

Ραψωδία Α 494-612: Σκηνές από τον Όλυμπο (σελ. 40-44)

Πρόσωπα: Θέτιδα, Δίας, Ήρα, Ήφαιστος
Τόπος / σκηνικό: Όλυμπος					Χρόνος: 21η ημέρα Ιλιάδας
Θεματικό κέντρο: Οι θεοί της Ιλ. και η σχέση τους με τους ανθρώπους
Ενότητες
Σκηνές	Τόπος	Θέμα	Επεισόδια	Πρόσωπα		Θέμα
1η: στ. 494-498	προς τον Όλυμπο	Επιστροφή θεών και ταξίδι Θέτιδας στον Όλυμπο		θεοί (μπροστά ο Δίας), Θέτιδα
2η: στ. 499-531	Ολύμπου	Ο Δίας συνομιλεί απόμερα με τη Θέτιδα	2: στ. 499-531	Δίας - Θέτις		Ικεσία Θέτιδας προς το Δία και ανταπόκριση Δία
3η: στ. 532-605	παλάτι θεών	Ο Δίας μπαίνει στο παλάτι και αντιμετωπίζει το θυμό της Ήρας, αλλά μετά την παρέμβαση του Ήφαιστου, η όξυνση εκτονώνεται και όλοι περνούν καλά	3α: στ. 532-537	Δίας, θεοί		Αναχώρηση Θέτιδας. Είσοδος Δία στο παλάτι του και υποδοχή του από τους θεούς
			3β: στ. 537-571	Δίας -Ήρα		Φιλονικία Δία - Ήρας
			3γ: στ. 572-595	Ήφαιστος		Συμφιλιωτική διαμεσολάβηση Ήφαιστου
			3δ: στ. 596-605	Ήφαιστος, Απόλλωνας, Μούσες		Συμπόσιο θεών με γλέντι και τραγούδι
4η: στ. 606-612	καθείς … στο δώμα του	Μετά το φαγοπότι, οι θεοί αποσύρονται για να κοιμηθούν		(όλοι οι θεοί), Δίας, Ήρα
Αφηγηματικοί τρόποι: αφήγηση, περιγραφή, διάλογος
Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής: Παραμυθικό στοιχείο: α) εικόνα ταξιδιού επιστροφής θεών από τη χώρα των Αιθιόπων (στ. 494-495), β) εικόνα φανταστικού ταξιδιού Θέτιδας από τη θάλασσα στον Όλυμπο (στ. 496-498) στ. 499-500: ανάγκη απομόνωσης → εξυπηρετεί την πλοκή: ο διάλογος πρέπει να γίνει κρυφά Δομή της ικεσίας της Θέτιδας προς το Δία (τυπική σκηνή): α) γονατίζει μπροστά του και αγγίζει με το αριστερό χέρι της τα γόνατά του και με το δεξί τα γένια του β) του υπενθυμίζει την παλιά της εκδούλευση (1ο επιχείρημα) γ) προβάλλει το αίτημά της: τον παρακαλεί να τιμήσει το γιο της χαρίζοντας νίκες στους Τρώες (2ο επιχείρημα) Ø  Η σιωπή του Δία δείχνει ότι διστάζει και η Θ. προβάλλει ένα 3ο επιχείρημα: τη μείωση που θα ένιωθε αυτή αν της αρνιόταν. Ερ.: Ποιο επιχείρημα εξασφαλίζει την τελική συγκατάθεση του Δία; Απ.: το 3ο Προοικονομία: ·       Επιστροφή θεών μετά από 12 ημέρες: έχουμε ήδη προϊδεαστεί από το στ. 426 ·       Ικεσία Θέτιδας στο Δία: η σκηνή έχει ήδη προοικονομηθεί από τους στ. 420-1 & 427-8 ·       στ. 519-524: μας προϊδεάζουν για όσα θα δούμε στους στ. 537-571 ·       στ. 529: η απόφαση αυτή του Δία θα γίνει στο εξής κινητήρια της εξέλιξης του μύθου ·       στ. 537-571: η σκηνή α) μας σιγουρεύει για την τήρηση της υπόσχεσης του Δία, β) μας δείχνει το ενδιαφέρον τής Ήρας για τους Αχαιούς και γ) την εριστική της διάθεση, που προδηλώνει το κοντράρισμα του ζευγαριού στα επόμενα Ø  Ο Ήφαιστος, με την παρέμβασή του, λειτουργεί ως καταλύτης, διασκεδάζοντας τη βαριά ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί. Δίνει στη σκηνή κωμικό τόνο με τη δήλωση της αδυναμίας του να προφυλάξει τη μητέρα του από το ξυλοκόπημα και με το μυθικό παράδειγμα του παθήματός του. Το κωμικό ολοκληρώνεται με την εικόνα του χωλού θεού που τριγυρίζει κερνώντας
Πολιτιστικά – ιδεολογικά στοιχεία στ. 501-2: κινήσεις που επιβάλλει το τυπικό της ικεσίας στ. 506-510: Η Θέτιδα κάνει 5 αναφορές στο θέμα της τιμής/ δικαίωσης/ δόξας του Αχ. (σύστημα αξιών της ηρωικής εποχής) στ. 520-1: Ο Δίας, ως πατέρας θεών & ανθρώπων θα έπρεπε να τηρεί ουδέτερη στάση Ανθρωπομορφισμός θεών: Ανθρώπινα στοιχεία στο χαρακτήρα και τη συμπεριφορά των θεών: ·       Ήρα: καχυποψία, γυναικεία πονηριά, έκφραση παραπόνων, ζηλοτυπία, εριστική διάθεση. Αρχικά δείχνει να μην πολυυπολογίζει το Δία, στο τέλος όμως υποτάσσεται ·       Δίας: οργίλη αντίδραση, δεσποτική γλώσσα, επιβάλλεται επικαλούμενος τη μυική του δύναμη, απειλώντας χειροδικία ·       Ήφαιστος: στοργική & τρυφερή συμπεριφορά προς τη μητέρα του, σεβασμός & υποταγή στον πατέρα του ·       Σεβασμός (στ. 545, 500, 534-6), σιωπή και υποταγή (στ. 570-1) των θεών μπροστά στην ανωτερότητα του αρχηγού τους ·       Φαγοπότι θεών και γέλια με την αστεία εμφάνιση του κεραστή τους, συμπόσιο με μουσική Διαφοροποίηση θεών από ανθρώπους: ·       Ανυπέρβλητη δύναμη (στ. 531: τραντάζεται ο Όλυμπος, στ. 566, 581-2: ούτε όλοι μαζί οι θεοί δεν μπορούν να παραβγούν στο Δία, στ. 591-595: ο Δίας εκσφενδονίζει τον Ήφ. από τον Όλυμπο στη Λήμνο) ·       Δραστική παρέμβαση στη μοίρα των ανθρώπων (στ. 560) ·       στ. 597-κ.ε.: Πίνουν νέκταρ (το ποτό της αθανασίας), ενώ οι άνθρωποι πίνουν κρασί ·       στ. 596-612: Τίποτε δεν μπορεί να ταράξει τη μακαριότητά τους

Παρατήρηση: Οι θεοί της Ιλιάδας και η σχέση τους με τους ανθρώπους

 Ενώ κέντρο της Ιλιάδας είναι ο άνθρωπος και η μοίρα του και η δράση ξετυλίγεται στη γη ( :το α΄ επίπεδο το πραγματικό ), αυτή θα παρακολουθείται και θα ρυθμίζεται από τον Όλυμπο ( :το β΄επίπεδο –αντικαθρέπτισμα του α΄) και συχνά οι θεοί θα κατεβαίνουν  στη γη και θα συναγελάζονται με τους ανθρώπους δείχνοντας όμως πιο πολύ τη δύναμή τους και λιγότερο τη δικαιοσύνη τους.

                                             ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

Ραψωδία Α 494-612: Σκηνές από τον Όλυμπο (σελ. 40-44)

                                 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Διδακτικοί στόχοι

Επιδιώκεται  οι μαθητές:

1.  Να πληροφορηθούν τη βουλή του Δία την οποία ανέφερε ο ποιητής στο προοίμιο και να συνειδητοποιήσουν ότι η βουλή του Δία θα πραγματοποιηθεί  και ο Αχιλλέας θα δικαιωθεί.

2.  Να γνωρίσουν την οργάνωση της κοινωνίας των θεών και να τη συγκρίνουν με την οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας.

3.  Να ζήσουν καθημερινές οικογενειακές στιγμές από τον κόσμο των θεών και να γνωρίσουν τις μεταξύ τους σχέσεις.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^η ΟΜΑΔΑ

1.Τοποθετείστε στην πυραμίδα ιεραρχικά τις κοινωνικές τάξεις

Δομή της ομηρικής κοινωνίας

Δομή της κοινωνίας των θεών

Τοποθετείστε στην πυραμίδα ιεραρχικά την κοινωνία των θεών

2.Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές διαπιστώνεται στη διάρθρωση των δύο κοινωνιών;

 ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2^η ΟΜΑΔΑ

1. Η σκηνή στο παλάτι του Δία (συνέλευση θεών , σύγκρουση Δία – Ήρας ) παρουσιάζει κάποιες αντιστοιχίες με την αγορά των Αχαιών και τη σύγκρουση Αγαμέμνονα-Αχιλλέα.

 Να καταγράψετε στον πίνακα που σας δίνεται ομοιότητες και διαφορές των δύο σκηνών.

Αντιστοιχία προσώπων	Ομοιότητες	Διαφορές
Δίας                                             Ήρα Ήφαιστος

     2. Εντοπίστε μέσα από την εικόνα τα τυπικά στοιχεία της ικεσίας και καταγράψτε τα.                  

 

3η ΟΜΑΔΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

1.Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί η Θέτιδα να πείσει το Δία να ικανοποιήσει το αίτημα του γιου της;

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2.Ποια υπόσχεση έδωσε ο Δίας στη Θέτιδα και με ποιον τρόπο την καθησύχασε ότι η υπόσχεση του θα πραγματοποιηθεί;

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4^η ΟΜΑΔΑ

1. Μέσα από τη σύγκρουση Δία- Ήρας να κρίνετε τη συμπεριφορά του Δία. Υπογραμμίστε με κόκκινο χρώμα τα ανάλογα χωρία από τα οποία διακρίνονται στοιχεία του χαρακτήρα του.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Στην παρέμβαση του Ήφαιστου να εντοπίσετε τα σοβαρά και τα κωμικά στοιχεία που υπάρχουν. Υπογραμμίστε με πράσινο χρώμα τα ανάλογα χωρία (σοβαρά στοιχεία) με κίτρινο  χρώμα (κωμικά) . Διαβάστε πληροφορίες για τον Ήφαιστο που θα σας βοηθήσουν στη συμπλήρωση του πίνακα στην ιστοσελίδα  http://mythologia.8m.com/ifaistos.html

Σοβαρά στοιχεία

Κωμικά στοιχεία

5^η ΟΜΑΔΑ

1.Σε όλη την ενότητα είναι έντονος ο ανθρωπομορφισμός των θεών. Στηριζόμενοι σε στοιχεία του κειμένου να συγκεντρώσετε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά των θεών και αυτά που τους διαφοροποιούν από τους ανθρώπους. Να αναφέρετε και άλλα σημεία από την ραψωδία Α στα οποία υπάρχει το στοιχείο του ανθρωπομορφισμού των θεών.

Ανθρώπινα χαρακτηριστικά

Θεϊκά χαρακτηριστικά

2.Να διαβάσετε το παράλληλο κείμενο στη σελίδα 44  του βιβλίου και να εντοπίσετε τις πληροφορίες που δίνονται για το Δία και τη Θέτιδα, αφού λάβετε υπόψη την εικόνα που σας δίνεται . Πώς το μυθικό γεγονός που περιγράφεται θα βοηθήσει στην εξέλιξη του μύθου;

ΓΑΜΟΣ ΠΗΛΕΑ -ΘΕΤΙΔΑΣ

…………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

Δραστηριότητες όλων των ομάδων

1η.Δραματοποίηση

Υποδυθείτε τη θεά θέτιδα ,εκφράζοντας το αίτημά της ,μιλώντας σε α΄πρόσωπο, στους στίχους 504 -511

« Δείξε μου πως με τιμάς Δία, πατέρα ....…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά άλλο επιχείρημα που το θέτει έμμεσα η ίδια η θεά στο στίχο 517 «το εξουθένωμα των αθανάτων όλων» δηλ. σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθεί το αίτημά της θα το θωρήσει δείγμα περιφρόνησης στο πρόσωπό της(θυμηθείτε το σχετικό μύθο).