Ραψωδία Ι 225 – 431 Ο λόγος του Οδυσσέα-αντίλογος του Αχιλλέα

Ο λόγος του Οδυσσέα

Πρόλογος (στ. 225-227) Προσφώνηση Αχιλλέα – φιλοφρόνηση για το πλούσιο δείπνο

Κύριο μέρος (στ. 228-306)

•       Η δεινή θέση των Αχαιών: απειλητική στρατοπέδευση Τρώων κοντά στα αχαϊκά πλοία, εύνοια του Δία στους Τρώες, αλαζονικές απειλές του Έκτορα.

•       Εκκλήσεις – αντίστοιχα επιχειρήματα για επιστροφή του Αχιλλέα.

•       Έκκληση σωτηρίας – πρόβλεψη ότι θα μετανιώσει, αλλά θα είναι αργά.

•       Έκκληση παραμερισμού του θυμού – υπόμνηση συμβουλών Πηλέα για αυτοκυριαρχία, ηπιότητα.

•       Έκκληση παραμερισμού του θυμού – απαρίθμηση δώρων από τον Αγαμέμνονα.

•       Έκκληση για οίκτο στο στράτευμα – το δέλεαρ της δόξας, κέντρισμα φιλότιμου.

Η ρητορική δεινότητα του Οδυσσέα

•       Χρησιμοποιεί επιχειρήματα αντικειμενικά – λογικά και συναισθηματικά – ηθικά.

•       Λαμβάνει υπόψη του τον χαρακτήρα του Αχιλλέα (ευαίσθητος σε θέματα τιμής, ευερέθιστος, φιλότιμος και φιλόδοξος) και επιλέγει αντίστοιχα επιχειρήματα/προτροπές.

•       Αποφεύγει να θίξει θέματα που θα όξυναν την ατμόσφαιρα (η έριδα, η στάση των άλλων αρχηγών)

•       Κλιμακώνει τα επιχειρήματά του αφήνοντας για το τέλος τα πιο πειστικά ( το δέλεαρ της δόξας).

Ο λόγος του Αχιλλέα

•       Προσφωνεί το συνομιλητή του, τονίζει την ευθύτητα του ήθους – την ανυποχώρητη στάση του.

•       Δεν αξίζει να πολεμά εφόσον δεν αναγνωρίζεται η προσφορά του.

•       Αντιπαραθέτει τη Βρησηίδα στην Ελένη, αναρωτιέται αν μόνο οι Ατρείδες έχουν δικαίωμα να αγωνίζονται για τις γυναίκες τους.

•       Ειρωνεύεται τον Αγαμέμνονα και το τείχος προβάλλοντας τη γενναιότητά του.

•       Ανακοινώνει την πρόθεσή του να αναχωρήσει για τη Φθία.

•       Επανέρχεται στην αδικία που υπέστη, συνιστά προσοχή στους άλλους.

•       Περιφρονεί / απορρίπτει τα δώρα του Αγαμέμνονα.

•       Αναφέρει το χρησμό της Θέτιδας, προτιμά μια άδοξη μακρόχρονη ζωή από τη δόξα του θανάτου.

•       Συνιστά και στους άλλους επιστροφή στην πατρίδα, προτείνει στο Φοίνικα να γυρίσει μαζί του.

Το ήθος του Αχιλλέα

Ευθύς, ειλικρινής, ανυποχώρητος στην άρνησή του, προκλητικά αδιάφορος στα προβλήματα των συμπολεμιστών του, αξιοπρεπής, περήφανος, φιλότιμος και εύθικτος. Πικρία, πληγωμένος εγωισμός και αίσθημα αδικίας τον κάνουν ειρωνικό και εκδικητικό, να επιζητά την ολοκληρωτική ταπείνωση και τον άκρατο εξευτελισμό του Αγαμέμνονα του οποίου η έμπρακτη μεταμέλεια και η γενναιόδωρη προσφορά  δεν αρκεί να μεταπείσει τον χολωμένο ήρωα.Αποτέλεσμα της πίκρας του είναι και η ελάχιστα πειστική προτίμησή του στην μακροχρόνια πλην άδοξη ζωή του φιλήσυχου οικογενειάρχη.

Αξίες που προβάλλονται στο λόγο του Αχιλλέα

Ειλικρίνεια: στ. 309-313, ευγνωμοσύνη: στ. 316 - 334, τιμή: στ.319, δόξα: στ. 414-415, αγάπη για τη γυναίκα – σύντροφο:στ. 340-343, δικαιοσύνη – αδικία : στ. 335-336, 344-345, 367-368, 375, 387. 

Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής

•       Επαναλαμβανόμενο μοτίβο: η άρνηση του Αχιλλέα να υποχωρήσει επαναλαμβάνεται σε όλη την έκταση του λόγου του(στ. 310, 315, 345, 356-357, 374, 386, 425-6) αποκαλύπτοντας το πείσμα, πάθος του.

•       Σχήμα αδυνάτου: στ. 379-386, 388-391. Έμφαση στην ανυποχώρητη στάση του ήρωα.

•       Παρομοίωση: στ. 323-327.Έμφαση στην αυταπάρνηση, προσφορά του ήρωα και στην αχαριστία που εισέπραξε ως αμοιβή.